ندای اصفهان- جمال طاهری

هرچند اصفهان را یک استان صنعتی و توریستی می‌خوانند ولی اصفهان خواه ناخواه وابسته به کشاورزی نیز هست؛ این روزها با قطع پی در پی آب زاینده رود که باعث اخلال در کار کشاورزان شده مسایل مختلفی از جمله کم و کیف زراعت در اصفهان و نیز آلودگی در برخی محصولات در میان مردم مطرح می‌شود.

به همین دلیل گفتگوی کوتاهی با یکی از متخصصین بومی زراعت در اصفهان داشتیم. خانم سارا علی نیان دانش آموخته دانشگاه صنعتی اصفهان و دکتری کشاورزی است. او که بصورت تخصصی در زمینه زراعت تحصیل و تحقیق نموده است، پاسخ برخی از سوالات رایج در این زمینه را به خوانندگان ندای اصفهان می‌دهد.

ندای اصفهان- در اصفهان چه چیزهایی بیشتر کاشته می‌شود؟

علینیان: بر طبق آمار جهاد کشاورزی در سال زراعی ۹۲-۹۳ بیشترین گروه محصولاتی که کاشته شده اند غلات هستند که نسبت سطح زیر کشت آنها ۵۴ % است؛ یعنی نیمی از اراضی قابل کشت و زرع به تولید غلات اختصاص داده می‌شود.

بعد از آن گیاهان علوفه‌ای هستند که با ۲۴% نسبت سطح زیر کشت مقام دوم را دارند. سبزیجات با ۱۱% نسبت سطح کشت بعد از گیاهان علوفه‌ای قرار دارند.

حبوبات و محصولات جالیزی هر دو حدود ۳% است. در میان غلات گندم، جو و برنج بیشترین سطح زیرکشت را دارا هستند. در گروه گیاهان علوفه‌ای یونجه، ذرت علوفه‌ای و اسپرس سطح کشت بالایی را نسبت به دیگر گیاهان علوفه‌ای دارند. همینطور سیب زمینی و پیاز از سبزیجاتی هستند که سطح زیرکشت بالایی در کل استان نسبت به دیگر سبزیجات دارند.

ندای اصفهان- از نظر علمی چه چیزهایی نباید کاشته بشوند؟

– با توجه به شرایط خشک استان باید از محصولاتی مانند برنج که مصرف آب زیادی دارند کاست. همچنین سبزیجات و گیاهان جالیزی هم نیاز به میزان آب مصرفی بالایی دارند. به علت شرایط آب و هوایی خشک استان باید از کاشت گیاهانی که نیاز به شخم در دفعات بالا و استفاده از ماشین آلات زیاد دارند کاست تا کمتر شاهد فرسایش خاکی باشیم.

به طور کل در حاشیه زاینده رود باید از سیستم های آبیاری استفاده کرد که میزان نفوذ آب به خاک در مقایسه با تبخیر درصد بیشتری داشته باشد.

ندای اصفهان- وقتی می‌رویم به بازار و سیب زمینی می‌خریم مشاهده می کنیم که یک قست از سیب زمینی ها سبز است؛ گفته می شود اینها سمی است. آیا این نقل را تایید می کنید؟ دوما چه ویژگی‌هایی را باید در خریدها مد نظر داشت؟

– بله؛ قسمت سبز سیب زمینی ترکیبی به نام سولانین دارد. سیب زمینی مانند گوجه دارای ترکیبی سمی در ساقه و برگ حتی جوانه‌ها است. سبز بودن آن به علت داشتن گلی کوآلکالوئیدی به نام سولانین است. سمی شدن بر اثر مصرف این ترکیب به ندرت اتفاق می‌افتد. علائم مسمومیت استفراغ، درد شکمی و اسهال است.

کندن پوست سبز میزان سولانین را کاهش می‌دهد؛ جوشاندن روی آن اثری ندارد و پختن با ماکروویو خیلی کم در کاهش میزان آن نقش دارد.

شرایط انبارداری به ویژه نور و دما مسائل افزایش این ترکیب هستند. برای کاهش محتوای گلی کوآلکالوئید، دمای محل انبارداری باید کم و در حدود ۷ درجه باشد و غدد سیب زمینی به دور از نور قرار بگیرند. بسته بندی در پلاستیک مات یا کیسه های کاغذی صورت بگیرد و هر از چند گاهی جابجا شوند تا دچار پوسیدگی نشوند.

سرعت ساخت این ماده در دمای ۲۴ درجه دو برابر دمای ۷ درجه است. اگرچه در تاریکی هم ممکن است این ماده تشکیل شود اما احتمال تشکیل آن ۲۰% کمتر از احتمال تشکیل آن در شرایط داشتن نور است.

ندای اصفهان- میوه‌هایی که مردم استفاده می‌کنند چقدر به سموم آلوده است؟ مثلا حتی شلغم و لبو که مردم می‌پزند آیا اینها آثار سم را دارند و اگر دارند چه باید کرد؟

– تنها آلودگی‌هایی که با شستن یا پختن از بین می‌رود، آلودگی‌های میکروبی، ویروسی و یا انگلی است. در طول زمانِ پرورش میوه‌ها و سبزیجات از کود، آفت‌کش و مواد بهبود دهنده رشد استفاده می‌شود. استفاده نادرست در زمان یا در مقدار مصرفی نامناسب باعث تجمع این ترکیبات در بافت‌های گیاهی می‌شود.

گیاه مکانیسم‌هایی دارد که باقیمانده سموم و یا کودها را تبدیل به مواد کم ضرر یا تجزیه می‌کند؛ اما مصرف زیاد یا بی‌موقع سموم این مکانیسم‌ها را در گیاه مختل می‌کند و باعث تجمع این ترکیبات در گیاهان می‌شود. معمولا اگر میوه‌ها و سبزیجات در چنین شرایطی رشد کرده باشند با شستن و یا پختن این ترکیبات از بین نمی‌رود.

امروزه مصرف زیاد کودها برای افزایش محصول موجب تجمع نیترات در گیاهان به ویژه در گیاهانی مانند سیب زمینی و پیاز می‌شود. البته احتمال تجمع نیترات در سبزیجات به خصوص سبزیجات ریشه‌ای نسبت به میوه‌ها بیشتر است که علت آن هم به علت فاصله بیشتر میوه‌ها از خاک است.

ندای اصفهان- همه این آلودگی‌ها به واسطه کود ایجاد می‌شود؟

– نخیر؛ یک سری از آلودگی ها هم بر اثر کاشت در خاک آلوده یا آبیاری با آب آلوده ایجاد می‌شود؛ به خصوص گیاهانی که در مناطق نزدیک به مناطق صنعتی، شهرهای بزرگ یا معادن رشد می‌کنند و معمولا آلوده به عناصر سنگین هستند. این عناصر جذب بافت میوه و سبزی می‌شوند و هیچ اقدامی مانند شستن، ضدعفونی کردن و پختم قادر به برطرف کردن آن نیست.

ندای اصفهان- برای خرید میوه و سبزی باید چه نکاتی را مد نظر داشت؟

– برای خرید سبزیجات ریشه‌ای معمولا بهتر است از خرید آنهایی که از حد معمول بزرگتر هستند خودداری شود. برگ کاهوهایی که دارای نیترات هستند به آسانی پلاسیده می‌شوند.

بهتر است در هنگام خرید این گیاهان میوه‌هایی را انتخاب کنید که اندازه متوسط داشته باشند. در سیب زمینی یا سیب درختی وقتی که بریده می‌شوند یا گاز زده می‌شوند اگر زود تیره شوند آلوده به نیترات هستند.

برای انتخاب سبزیجاتی مانند شلغم و چغندر غده‌های محکم را انتخاب کنید که ساقه تازه و قسمت فوقانی باریک داشته باشند. در سبزیجاتی مانند کلم و گل کلم، آنهایی را انتخاب کنید که قسمت خوراکی فشرده و سنگینی دارند و دارای برگهای تازه هستند. قسمت هایی که دارای هرگونه لکه قهوه‌ای، پلاسیدگی یا آفت زدگی هم هست را نباید مصرف کرد.

سعی کنید از سبزیجات تازه در فصل رشد خودشان استفاده کنید. تحقیقات نشان داده کاهوهایی که در زمستان و گلخانه رشد کرده‌اند ۸ برابر کاهوهایی که در تابستان رشد می‌کنند تجمع نیترات دارند.

ندای اصفهان- سالهاست که گفته می‌شود باید کشاورزی ما صنعتی شود؛ الآن چقدر از زراعت در اصفهان صنعتی شده و چقدر سنتی است؟

– هنوز بخش زیادی از کشاورزی سنتی است که علت‌های مختلفی دارد. از مهم ترین دلایل، مسائل اقتصادی است که امکان استفاده از روش‌ها و تکنولوژی‌های جدید را نمی‌دهد. یکی به دلیل کوچک بودن مساحت اراضی قابل کشت به خصوص در مناطق حاشیه زاینده رود است که اجازه استفاده از ادوات کشاورزی و یا سیستم‌های جدید آبیاری را نمی‌دهد. حتی در زمین های کشاورزی با مساحت زیاد وجود سیستم‌های آبیاری بارانی یا نواری به کشاورز موجب محدودیت کشاورز در انجام فعالیتهای مکانیزاسیون هنگام عملیات کاشت، داشت و برداشت می‌شود.

اگر امکان طراحی سیستم‌های مبتنی بر وضعیت محلی اراضی باشد و حتی طراحی ادواتی که بتواند در اراضی با اندازه کوچک کار کند، به میزان زیادی می‌توان موانع موجود بر سر راه مکانیزاسیون کشاورزی را برداشت (همانطور که امروزه در برخی کشورها مانند آلمان با وجود قطعات کشاورزی کوچک انجام می شود).

ندای اصفهان- از نظر علمی ویژگی برنج لنجان چیست که آنقدر طرفدار دارد؟

– مهم ترین ویژگی برنج لنجان عطر و طعم ویژه آن است. دارای نشاسته بالایی است که در هنگام پخت نرم می‌شود. پروتئین بالایی دارد که به همین دلیل نیاز به زمان زیادی برای دم کشیدن دارد چون پروتئین به سختی در آب حل می‌شود. میزان دانه شکسته شده در این برنج نیز پایین است.

ندای اصفهان- آیا هنوز کشت غرق آبی در اصفهان داریم؟

– هنوز در بسیاری از مناطق، آبیاری زمین به روش سنتی و به صورت غرقابی است. در این حالت حرکت آب از رودخانه یا منبع اصلی توسط مادی‌ها و کانال‌ها صورت می‌گیرد که متاسفانه در طول مسیر تبخیر صورت می‌گیرد که به طبیعت برگشت داده نمی‌شود و آب بازیافت نمی‌گردد.

انتهای پیام/

برچسب‌ها: برنج لنجان, جمال طاهری, زراعت, سارا علی نیان, سارا علینیان, کشاورزی اصفهان, میوه

مطالب مرتبط

• وابسته به نهادهای دولتی نباشیم / روی تولید کتاب پی‌نما برای مخاطب خارجی متمرکز شده‌ام
• نماز را دوست دارم چرا که به من آرامش عجیبی می دهد
• اثری هنری که بیشتر از همه خانواده شهید حججی را به خود جلب کرد